Ruch wykonawstwa muzyki dawnej (średniowiecze, renesans, barok, klasycyzm, obecnie również romantyzm) na instrumentach z epoki bądź ich kopiach, z uwzględnieniem historycznej praktyki wykonawczej, o której dowiadujemy się z zachowanych traktatów z epoki, zwany też wykonawstwem historycznie poinformowanym, zaczął być obecny i popularny w krajach Europy Zachodniej ww latach 60. XX wieku. Do pionierów tego nurtu należą m.in. Gustaw Leonhardt, bracia Sigiswald, Wieland i Barthold Kuijkenowie, Frans Bruggen, Nicolaus Harnoncourt. Mieli i mają oni wielu następców, powstało wiele ośrodków praktycznych i naukowych muzyki dawnej w Holandii, Belgii, Szwajcarii, Francji, Wielkiej Brytanii, Włoszech, również w USA, w Czechach, na Węgrzech, a także w Polsce. Jest to temat na osobny tekst.
Niniejszy artykuł jest zestawieniem tego typu formacji działających w naszym kraju od lat 90. oraz pojedynczych przypadków wcześniejszych. Ograniczyłem się do zespołów instrumentalnych zajmujących się muzyką XVII i XVIII wieku, barokiem i klasycyzmem. Rynek „średniowieczny i renesansowy” to materiał na osobny temat, podobnie jak zespoły czysto wokalne. Poniższa lista zawiera nazwy zespołów, ich macierzyste miasta oraz artystów, wokół których powstały. Wiele spośród nich nie funkcjonuje obecnie, niektóre ewoluowały, przekształcając się w kolejne swoje stadia. Uznałem jednak, że warto o nich przypomnieć. Przedstawione są zarówno kilkuosobowe zespoły kameralne, jak i orkiestry.
Obecnie funkcjonuje na polskim rynku kilka formacji działających przy instytucjach, fundacjach i stowarzyszeniach. Specyfika pracy muzyków „barokowych” różni się od „filharmoników”. Działamy bardziej w systemie projektowym, następuje częsta rotacja muzyków, którzy wielokrotnie w rozmaitych konfiguracjach występują w różnych zespołach. Większość spośród nas współpracuje z kilkoma zespołami oraz gra jako muzycy sesyjni na zasadzie freelansu. Poniższa lista być może zostanie jeszcze zaktualizowana, gdyż o pomoc zwróciłem się do moich starszych Szanownych Koleżanek i Kolegów, którzy tworzyli ten rynek w Polsce. Zestawienie to pokazuje niezwykle szerokie spektrum tego zjawiska w Polsce, jego bogactwo i różnorodność. Pokazuje też, jak prężnie działa i rozwija się ten ruch w naszym kraju, mimo wielu zmiennych i nierzadko trudnych sytuacji. Jest również sporo zagrożeń, niechęci i uprzedzeń, często ze strony naszych Kolegów, muzyków i dyrygentów współczesnych, klasycznych.
Istnieje wiele rozmaitych mitów dotyczących kwestii profesjonalizmu i umiejętności, jakie prezentują muzycy historyczni. Tymczasem opanowanie trudniejszego instrumentu historycznego, poznanie historycznej praktyki wykonawczej wymaga znacznie większego nakładu pracy, wyższych umiejętności i wiedzy. Jest niejako rozwinięciem klasycznego wykształcenia. Oczywiście mówimy tu o profesjonalnym podejściu osób, które kompetentnie chcą zajmować się muzyką dawną. Jak pokazuje ostatnie 30 lat, jakość, autentyzm i wielki entuzjazm, który cechuje „barokowców”, bronią się same, czego dowodem jest poniższe „dziedzictwo”.
Korzystając z okazji serdecznie zapraszamy na koncerty naszej łódzkiej orkiestry barokowej Altberg Ensemble, działającej od 2017 roku.
16.10 o godzinie 19:00 zagramy w sali Filharmonii Łódzkiej duży program instrumentalny z muzyką Jana Sebastiana Bacha, Georga Friedricha Haendla i Antonio Vivaldiego, a także jednego z synów Bacha, Carla Philippa Emmanuela. Będą instrumenty smyczkowe, oboje, klawesyny, rogi, trąbki oraz organy, a wiec pełen splendor i blask baroku!
22.10 o godzinie 18:00 wystąpimy w ewangelickim kościele św Mateusza, gdzie zaprezentujemy m.in. dwie kantaty Bacha, nr 184 i 107. Koncert poprowadzi znakomity kantor ze Schola Cantorum w Bazylei, Jőrg-Andreas Bőtticher. Usłyszymy znakomitych wokalistów, flety traverso, oboje, fagot i smyczki.
Alfabetyczna lista polskich zespołów i orkiestr funkcjonujących kiedykolwiek obecnie i w przeszłości w XX i XXI wieku, wykonujących muzykę XVII i XVIII wieku na instrumentach z epoki i specjalizujących się w wykonawstwie historycznie poinformowanym.
zebrał i opracował Jakub Kościukiewicz (Warszawa, 2018)
współpraca Aleksandra Rupocińska, Zbigniew Pilch, Jakub Burzyński, Agnieszka Rychlik, Ewa Mrowca, Henryk Kasperczak, Alicja Sierpińska, Mateusz Janus, Marcin Sochan, Konrad Górka, Leszek Pelc.
Foto: Altberg Ensemble, z archiwum zespołu
Felietony
W marcowym "Kalejdoskopie" wywiad z Arturem Domosławskim, laureatem Łódzkiej Nagrody Literackiej im. Juliana Tuwima. Autorem słynnej biografii Ryszarda Kapuścińskiego, a także mniej słynnej biografii Zygmunta Baumana. Ostatnio opublikował tom Rewolucja nie ma końca, poświęcony Ameryce Łacińskiej. Jak sam przyznaje, "doświadczenie latynoamerykańskie wpływa na mój (czyli jego) sposób pisania również o Polsce". Nigdy nie byłem w Ameryce - być może dlatego się różnimy.
Felietony
Napisałem kiedyś wiersz, który zyskał pewną popularność. Doczekał się publikacji, tłumaczeń, nagrań w aktorskim wykonaniu, a nawet dwóch etiud filmowych. Zdarzyło mi się nawet słyszeć o nim z ust przypadkowo spotkanych spacerowiczów. Czyli trafił nie tyle pod strzechy, co na osiedlowe skwerki. Teraz powraca za sprawą AI.
