Ruch wykonawstwa muzyki dawnej (średniowiecze, renesans, barok, klasycyzm, obecnie również romantyzm) na instrumentach z epoki bądź ich kopiach, z uwzględnieniem historycznej praktyki wykonawczej, o której dowiadujemy się z zachowanych traktatów z epoki, zwany też wykonawstwem historycznie poinformowanym, zaczął być obecny i popularny w krajach Europy Zachodniej ww latach 60. XX wieku. Do pionierów tego nurtu należą m.in. Gustaw Leonhardt, bracia Sigiswald, Wieland i Barthold Kuijkenowie, Frans Bruggen, Nicolaus Harnoncourt. Mieli i mają oni wielu następców, powstało wiele ośrodków praktycznych i naukowych muzyki dawnej w Holandii, Belgii, Szwajcarii, Francji, Wielkiej Brytanii, Włoszech, również w USA, w Czechach, na Węgrzech, a także w Polsce. Jest to temat na osobny tekst.

Niniejszy artykuł jest zestawieniem tego typu formacji działających w naszym kraju od lat 90. oraz pojedynczych przypadków wcześniejszych. Ograniczyłem się do zespołów instrumentalnych zajmujących się muzyką XVII i XVIII wieku, barokiem i klasycyzmem. Rynek „średniowieczny i renesansowy” to materiał na osobny temat, podobnie jak zespoły czysto wokalne. Poniższa lista zawiera nazwy zespołów, ich macierzyste miasta oraz artystów, wokół których powstały. Wiele spośród nich nie funkcjonuje obecnie, niektóre ewoluowały, przekształcając się w kolejne swoje stadia. Uznałem jednak, że warto o nich przypomnieć. Przedstawione są zarówno kilkuosobowe zespoły kameralne, jak i orkiestry.

Obecnie funkcjonuje na polskim rynku kilka formacji działających przy instytucjach, fundacjach i stowarzyszeniach. Specyfika pracy muzyków „barokowych” różni się od „filharmoników”. Działamy bardziej w systemie projektowym, następuje częsta rotacja muzyków, którzy wielokrotnie w rozmaitych konfiguracjach występują w różnych zespołach. Większość spośród nas współpracuje z kilkoma zespołami oraz gra jako muzycy sesyjni na zasadzie freelansu. Poniższa lista być może zostanie jeszcze zaktualizowana, gdyż o pomoc zwróciłem się do moich starszych Szanownych Koleżanek i  Kolegów, którzy tworzyli ten rynek w Polsce. Zestawienie to pokazuje niezwykle szerokie spektrum tego zjawiska w Polsce, jego bogactwo i różnorodność. Pokazuje też, jak prężnie działa  i rozwija się ten ruch w naszym kraju, mimo wielu zmiennych i nierzadko trudnych sytuacji. Jest również sporo zagrożeń, niechęci i uprzedzeń, często ze strony naszych Kolegów, muzyków i dyrygentów współczesnych, klasycznych.

Istnieje wiele rozmaitych mitów dotyczących kwestii profesjonalizmu i umiejętności, jakie prezentują muzycy historyczni. Tymczasem opanowanie trudniejszego instrumentu historycznego, poznanie historycznej praktyki wykonawczej wymaga znacznie większego nakładu pracy, wyższych umiejętności i wiedzy. Jest niejako rozwinięciem klasycznego wykształcenia.  Oczywiście mówimy tu o profesjonalnym podejściu osób, które kompetentnie chcą zajmować się muzyką dawną. Jak pokazuje ostatnie 30 lat, jakość, autentyzm i wielki entuzjazm, który cechuje „barokowców”, bronią się same, czego dowodem jest poniższe „dziedzictwo”.

Korzystając z okazji serdecznie zapraszamy na koncerty naszej łódzkiej orkiestry barokowej Altberg Ensemble, działającej od 2017 roku.

16.10 o godzinie 19:00 zagramy w sali Filharmonii Łódzkiej duży program instrumentalny z muzyką Jana Sebastiana Bacha, Georga Friedricha Haendla i Antonio Vivaldiego, a także jednego z synów Bacha, Carla Philippa Emmanuela. Będą instrumenty smyczkowe, oboje, klawesyny, rogi, trąbki oraz organy, a wiec pełen splendor i blask baroku!

22.10 o godzinie 18:00 wystąpimy w ewangelickim kościele św Mateusza, gdzie zaprezentujemy m.in. dwie kantaty Bacha, nr 184 i 107. Koncert poprowadzi znakomity kantor ze Schola Cantorum w Bazylei, Jőrg-Andreas Bőtticher. Usłyszymy znakomitych wokalistów, flety traverso, oboje, fagot i smyczki.

Alfabetyczna lista polskich zespołów i orkiestr funkcjonujących kiedykolwiek obecnie i w przeszłości w XX i XXI wieku, wykonujących muzykę XVII i XVIII wieku na instrumentach z epoki i specjalizujących się w wykonawstwie historycznie poinformowanym.

1. 1. AbsoLutes (Maria Wilgos)
   2. Accademia dell’Arcadia (Maciej Prochaska, Michał Grześkowiak, Piotr Podlipniak/Poznań)
   3. Alta Capella (Marian Magiera/Kraków)
   4. Altberg Ensemble (Jakub Kościukiewicz, Ewa Mrowca/Łódź)
   5. Altri Stromenti (Leszek Firek/Wrocław)
   6. Antica Cucina (Katarzyna Pilipiuk/Kraków)
   7. Ars Cantus (Tomasz Dobrzański/Wrocław)
   8. Ars Concordiae (Tomasz Głuchowski/Wrocław)
   9. Ars Nova (Jacek Urbaniak/Warszawa)
   10. Arte Dei Suonatori (Aureliusz Goliński/Poznań)
   11. Baroque Collegium 1685 (Agnieszka Żarska/Szczawnica)
   12. Baroque Collegium Musicum (Dariusz Hajdukiewicz/Wasilków)
   13. Bianco Fiore (Trójmiasto)
   14. Bornus Consort (Marcin Bornus Szczyciński)
   15. Bydgoszcz Baroque Ensemble (Bydgoszcz)
   16. Camerata Podlaska (Rafael Gabriel Przybyła/Białystok)
   17. Camerata Cracovia (Ireneusz Trybulec/Kraków)
   18. Canor Anticus (Marcin Zalewski/Warszawa)
   19. Cantica Sacra (Paulina Tkaczyk/Kraków)
   20. Capella 1547 (Dominika Małecka/Leszno)
   21. Capella Bydgostiensis Pro Musica Antiqua (Bydgoszcz)
   22. Capella Cracoviensis (Stanisław Gałoński/Jan Tomasz Adamus/Kraków)
   23. Cappella dell’Ospedale della Pietà Venezia (Stefan Plewniak)
   24. Cappella Gedanensis (Gdańsk)
   25. Capella Regia – Polska Opera Królewska (Krzysztof Garstka/Warszawa)
   26. Cappella Viridimontana (Jerzy Markiewicz/Zielona Góra)
   27. Clementinum (Piotr Wilczyński/Warszawa)
   28. Collegio di Musica Sacra (Andrzej Kosendiak/Wrocław)
   29. Collegium Musicum Bednarska (Warszawa)
   30. Concerto Polacco (Marek Toporowski/Warszawa)
   31. Consort 415 (Amadeusz Buczyński/Białystok)
   32. Con Sprezzatura (Marcin Sochan/Warszawa)
   33. Contrapunctus (Tomasz Iwanek/Jelenia Góra)
   34. Cornu Copiae (Karolina Habało/Kraków)
   35. Consortium Sedinum (Urszula Stawicka/Szczecin)
   36. Consortium Iagiellonicum (Paweł Osuchowski/Kraków)
   37. Dankwart Ensemble (Aureliusz Goliński/Poznań)
   38. Danserye (Paweł Iwaszkiewicz)
   39. Diletto (Anna Moniuszko/Białystok)
   40. Dolnośląska Orkiestra Barokowa (Jan Tomasz Adamus/Wrocław)
   41. Ensemble Barocum (Mateusz Kowalski/Patrycja Domagalska)
   42. Ensemble Christophorus (Marek Pilch/Wrocław)
   43. Ensemble Hildebrandt 1719 (Krzysztof Urbaniak)
   44. Ensemble Hyacinthus (Grzegorz Lalek/Warszawa)
   45. Ensemble Toccante (Poznań)
   46. Estravaganza (Andrzej Zawisza/Kraków)
   47. Equilibrium String Quartet (Warszawa/Katowice)
   48. Extempore Ensemble (Katowice)
   49. Fernabucco (Julia&Piotr Karpeta/Wrocław)
   50. Fibonacci Kwartet (Paweł Miczka/Katowice)
   51. Filatura di Musica (Marek Nahajowski/Łódź)
   52. Fiori Musicali (Zygmunt Kaczmarski/Kraków)
   53. Floripari/Studium Musicae Cracoviense(Aleksander Tomczyk/Kraków)
   54. Fractal Ensemble (Bydgoszcz/Katowice)
   55. Gambasada (Justyna Młynarczyk, Krzysztof Firlus, Mateusz Kowalski)
   56. Goldberg Baroque Ensemble (Andrzej Szadejko/Gdańsk)
   57. Gradus ad Parnassum (Krzysztof Garstka/Warszawa)
   58. Harmonia Artifficiosa (Warszawa)
   59. Harmonia Sacra (Marcin Szelest/Kraków)
   60. Harmonologia (Jan Tomasz Adamus/Wrocław)
   61. IBaroque (Konrad Bukowian/Łódź)
   62. Il Giardino d’Amore (Stefan Plewniak)
   63. Il Piacere (Julisz Żurawski/Białystok)
   64. Il Tempo (Agata Sapiecha/Warszawa)
   65. Il Vento (Anna Huszczo)
   66. Inegalite (Bydgoszcz)
   67. Intemperata (Bydgoszcz)
   68. Intrada (Anna Śliwa/Kraków)
   69. I Virtuosi di Dresda (Zbigniew Pilch/Marek Niewiedział/Jarosław Thiel)
   70. Kapela Jasnogórska (Jan Tomasz Adamus/Częstochowa)
   71. Kapela Polonica (Łódź)
   72. Karpacka Orkiestra Barokowa (Patrycja Domagalska)
   73. Kleine Kammer-Musique (Jerzy Żak)
   74. Konfraternia Caper Lublinensis (Lublin)
   75. Kore Orchestra (Joanna Boślak-Górniok/Paradyż)
   76. Krakowski Kwartet Klasyczny
   77. Kwartet św. Marcina (Zbigniew Pilch/Kraków)
   78. Laboratoire de la Musique (Bydgoszcz)
   79. Lac’me (Tomasz Frycz/Warszawa)
   80. La Dolcezza di Cracovia (Ewa Mrowca/Kraków)
   81. La Tempesta (Jakub Burzyński/Warszawa)
   82. Le Passioni dell’Anima (Jakub Dmeński/Warszawa)
   83. L’Estate Armonico (Wiesław Delimat/Kraków)
   84. Lute Duo (Anton Birula, Anna Kowalska)
   85. Masovian Baroque Orchestra (Giżycko)
   86. Międzyuczelniana Orkiestra Barokowa (Łódź/Wrocław/Poznań)
   87. Musica Artis Omnia (Ewa Mrowca)
   88. Musicae Antiquea Collegium Varsoviense przy Warszawskiej Operze Kameralnej (Stefan Sutkowski, Władysław Kłosiewicz, Lilianna Stawarz, Friedrich Haider, Marcin Sompoliński/Warszawa)
   89. Musica Dinamica (Michał Sławecki/Warszawa)
   90. Musica Graciana (Maksymilian Święch/Poznań)
   91. Musica Graziosa (Paulina Tkaczyk/Kraków)
   92. Musica Humana (Magdalena Karolak)
   93. Musicalia (Tomasz Frycz/Warszawa)
   94. Musicarius (Mikołaj Zgółka/Poznań)
   95. Narol Baroque (Władysław Kłosiewicz)
   96. Neue Polnische Kapelle (Mikołaj Zgółka/Poznań)
   97. Nova Casa (Maria Papuzińska-Uss, Agnieszka Rychlik, Jakub Kosciukiewicz, Ewa Mrowca, Anton Birula/Warszawa)
   98. Nova Silesia (Agnieszka Wesołowska)
   99. Oak Brothers (Radosław & Szczepan Dembińscy/Świeradów-Zdrój)
   100. Oh! Orkiestra Historyczna (Martyna Pastuszka/Katowice)
   101. Orkiestra I Rzeczypospolitej (Marek Niewiedział)
   102. Orkiestra Czasów Zarazy (Paweł Iwaszkiewicz)
   103. Orkiestra FAMD.pl (Paweł Osuchowski/Szczecin)
   104. Orkiestra Festiwalu im. J. Śleńdzińskiej (Anna Urszula Kucharska/Białystok)
   105. Orkiestra Liryczna (Jan Tomasz Adamus/Wrocław)
   106. Orkiestra im. Telemanna (Piotr Sadowski/Bielsko-Biała)
   107. Overtone (Wrocław/Katowice)
   108. Quartetto Nero (Kraków)
   109. Parnassos (Katowice)
   110. Per Il Basso (Ewa Mrowca/Kraków/Warszawa)
   111. Polska Orkiestra Barokowa (Aleksander Tomczyk)
   112. Polska Orkiestra XVIII wieku (Tomasz Ślusarczyk/Przemyśl)
   113. Polskie Trio Barytonowe (Kazimierz Gruszczyński)
   114. Risonanza (Anna Śliwa, Maciej Wulw, Andrzej Zawisza/Jasło)
   115. Royal Baroque Ensemble (Lilianna Stawarz/Warszawa)
   116. Scepus Baroque (Kraków/Katarzyna Wiwer)
   117. Senza Batutta (Ewa Pukos, Joanna Szafran-Biały, Dominik Mielko/Lublin)
   118. Sereno (Warszawa)
   119. Silva Rerum arte (Maja Miro-Wisniewska, Danuta Zawada/Gdańsk)
   120. Solo e Tutti (Elżbieta Stefańska/Kraków)
   121. Sonorus (Warszawa)
   122. Starck Compagnay (Tomasz Ślusarczyk/Przemyśl)
   123. St.Stanislaus Ensemble (Bogumiła Gizbert-Studnicka/Kraków)
   124. Très Animé (Poznań)
   125. The Violin Consort (Zbigniew Pilch)
   126. Trio Serio (Leszek Pelc, Urszula Stawicka, Anna Śliwa)
   127. Trombastic (Warszawa)
   128. Tubicinatores Gedanenses (Paweł Hulisz/Gdańsk)
   129. Wrocław Baroque Ensemble (Andrzej Kosendiak/Wrocław)
   130. Wrocławska Orkiestra Barokowa NFM (Jarosław Thiel/Wrocław)

zebrał i opracował Jakub Kościukiewicz (Warszawa, 2018)
współpraca Aleksandra Rupocińska, Zbigniew Pilch, Jakub Burzyński, Agnieszka Rychlik, Ewa Mrowca, Henryk Kasperczak, Alicja Sierpińska, Mateusz Janus, Marcin Sochan, Konrad Górka, Leszek Pelc.

Foto: Altberg Ensemble, z archiwum zespołu